BURGERPARTICIPATIE, ORGANISEREN VAN HET TOEVAL

‘We hebben in Barcelona een mooi project gezien: La Botiga (‘de winkel’). Dat is een voormalige voedselbank die getransformeerd is tot markt voor de gemeenschap. Mensen die het nodig hebben krijgen ‘punten’ waarmee ze boodschappen kunnen doen. Zij kunnen daar ook als vrijwilligers werken. Dat vind ik sterk. Het is echt vanuit de mensen zelf ontstaan, hierbij ondersteund door de organisatiekracht van professionals. Professionals zijn er als ware op uit om het toeval te organiseren.

Mede-eigenaar
Dat zou hij in Nederland graag wat meer zien: meer ondersteuning voor burgerinitiatieven en meer participatie van mensen. ‘Mensen worden niet of te laat betrokken bij het ontwerp van wooninitiatieven. Dan maak je iets waar geen behoefte aan is. Dat is te voorkomen.’ Bij Goed Wonen is er de nodige ervaring opgedaan bij het betrekken van bewoners bij projecten, zoals de transformatie van de Gerarduskerk. Deze leegstaande kerk zal worden omgebouwd tot een collectieve woonvorm voor eenpersoonshuishoudens. De bij het project betrokken toekomstige bewoners stappen uit hun comfortzone; ze kijken of ze bepaalde onderdelen van wonen collectief kunnen maken. Denk hierbij aan een grote gezamenlijke keuken of een wasserette. ‘Als je samen met bewoners zo’n proces doorloopt; ze mee laat praten, mee laat ontwikkelen en mee laat beslissen, is er sprake van inclusiviteit. Bewoners voelen zich hierdoor betrokken, mede-eigenaar van een initiatief en medeverantwoordelijk voor de leefgemeenschap’.

Buurtcoach
‘We willen ons als corporatie meer opstellen als partner in de wijk dan als organisatie die brandjes blust, bemiddelt en de politieagent uithangt.’ Een stapje extra zetten, zodat ook de huurders onderdeel kunnen zijn van de gemeenschap. Door bijvoorbeeld via het toewijzingsbeleid al te grote concentraties van problemen te voorkómen. Maar ook door zichtbaar en benaderbaar te zijn voor de buurt. ‘Zo zoekt onze buurtcoach onze huurders actief op en gaat met hen in gesprek over bijvoorbeeld slingerend huisvuil. Door dit te doen blijven we klachten voor en kunnen we erop aan sturen dat buurtgenoten samen hun verantwoordelijkheid nemen voor de leefbaarheid in de buurt.’

“Ondersteuning voor burgerinitiatieven en meer participatie van mensen”

Meebouwen
Goed Wonen heeft recentelijk, samen met de gemeente en een zorgorganisatie een woonproject voor kwetsbare jongeren opgezet. ‘Wij verzorgen als corporatie de huisvesting, dat is de basis. Omdat er meer nodig is om deze jongeren aan de samenleving te laten deelnemen zorgt de zorgorganisatie voor woonbegeleiding en dat jongeren een studie of opleiding volgen. De jongeren hebben in figuurlijke zin meegebouwd aan het wooninitiatief. Dat was voor hun zelfvertrouwen goed. Het is een succesvol project geworden wat niet had gelukt als we dit van bovenaf hadden opgelegd.’

“Corporatie als partner in de wijk”

Woonblokken
Ton heeft geen weerstand tegen concepten. Die zijn waardevol. ‘Als je het maar samen met bewoners uitwerkt en invulling aan geeft.’ Hij verwijst naar de woonblokken die hij tijdens de studiereis naar Barcelona heeft gezien. ‘Daar heeft de gemeente goed gekeken in welke straten behoefte zou zijn aan woonblokken waar formele en informele zorg elkaar kunnen versterken.’ In Helsinki waren ook woonblokken te bewonderen, maar die waren van een andere orde. ‘Daar ging het om intergenerationele complexen in diverse wijken.’ Ton twijfelt of de inwoners van Helsinki goed betrokken zijn bij de opzet. ‘We spraken daar een student die het fijn vond om in zo’n intergenerationeel complex te wonen, maar hij maakte geen gebruik van de gemeenschappelijke voorzieningen. Hij was zich niet echt bewust van de visie achter het complex rond het omzien naar elkaar. Hij vond het op zich best leuk dat er ook ouderen woonden maar daar hield het wel mee op. Ton benadrukt hierbij dat het slechts één student is die ze ontmoetten dus wellicht gold dat alleen voor hem.

“Als je samen met bewoners zo’n proces doorloopt is er sprake van inclusiviteit”

Ontmoetingsplekken
Wat Ton in Barcelona aansprak was de integrale manier van denken. Hij bezocht er Dar Chabab, een centrum voor ongedocumenteerde jongeren tussen de 18 en 21 jaar. Daar krijgen de jongeren eten, een douche en schone kleding. Daarna kijken professionals naar de individuele behoeften van de jongeren zowel op het sociale vlak als op het terrein van de gezondheid. ‘Het is Spanje gemeengoed dat er veel wordt opgelost door de informele zorg. Soms zoveel dat mantelzorgers overbelast raken. Met een goed samenspel tussen informele zorg en formele zorg zoekt men naar oplossingen. Hier kunnen we in Nederland veel van leren.’ Het is volgens Ton nodig om te investeren om de informele zorg, in de gemeenschappen. Ook wijst hij op het belang van ontmoetingsplekken. ‘Mensen komen niet zomaar bij elkaar over de vloer. Er zijn neutrale, veilige plekken nodig, zoals wijkcentra, sportscholen en buurthuizen.’

Auteur: Yvonne Witter, ZorgSaamWonen