OVER OUDER WORDEN?

“Wat wil je later worden?” Kinderen wordt die vraag eindeloos vaak gesteld door buren, bekenden, ooms, tantes en andere familieleden. Maar hoe vaak krijgen mensen op leeftijd de vraag wat ze later willen worden of hoe ze willen leven? Toch is die simpele vraag van essentieel belang, want steeds vaker lopen we tegen de consequenties van de dubbele vergrijzing aan. Zo zijn er personeelstekorten in de zorg en de kosten van de zorg blijven ook stijgen. Het tekort aan verpleeghuisbedden neemt toe. Bij ongewijzigd overheidsbeleid én bij ongewijzigd handelen van eenieder van ons lopen we tegen grote problemen aan.

nders denken, gedragen en voorbereiden op ouder worden
Waar de een spreekt van een zorginfarct, ziet de ander nog mogelijkheden in digitalisering, het aanbieden van passende zorg en het vergroten van nog meer efficiëntie. Toch wordt een van de allerbelangrijkste oplossingen vaak over het hoofd gezien: wat we met elkaar kunnen doen om de zorgvraag te verminderen. Hoe kunnen we anders denken, ons anders gedragen, ons anders voorbereiden op het ouder worden? Want wat houdt ouder worden eigenlijk in? Hoe bereid je je daarop voor en denk je er überhaupt over na? Wat voor verwachtingen heb je van het leven op 60, 70, 80-jarige leeftijd? Hoe woon je dan en met wie leef je dan? Hoe vitaal ben je? Werk je nog? Pas je mogelijk op kinderen? Ga je nog uitdagingen aan? Doe je vrijwilligerswerk? Zet je je in voor anderen?

Planinfarct
Waar veel mensen plannen maken voor de toekomst als ze jonger zijn, voor hun opleiding, carrière, gezin en woonplaats, lijkt het alsof de meeste mensen geen echte plannen meer maken zodra ze tegen de 60 aanlopen. Ze komen eigenlijk in een soort planinfarct terecht.

We willen vooral niet geconfronteerd worden met de gedachte dat het pensioen eraan komt, aan het ouder worden en dat het leven er anders uit gaat zien. Het voelt toch alsof het leven een beetje tot stilstand komt, dat er geen ontwikkeling meer mogelijk is. Je kijkt als het ware het einde van het leven in… althans zo wordt het vaak gevoeld. En dán lijkt het alsof we niet meer vooruit willen kijken. Dat is natuurlijk regelrechte onzin. We worden allemaal ouder en hebben nog vele goede jaren voor de boeg. Jaren waarin we veel kunnen doen, kunnen leren en ons kunnen blijven ontwikkelen.

Eigen verantwoordelijkheid nemen
Vanuit een positieve gedachte, het anders denken over ouder worden, ontstaat meer ruimte om andere dingen te gaan doen. Om wél te plannen voor de komende zeg 20 jaar. Het idee is dat als je wel plannen maakt dat je dan gelukkiger en meer plezierig ouder wordt. En dat zou een van de manieren kunnen zijn om de zorgvraag te verminderen. Zo kan je heel bewust over je woonruimte nadenken. Ben je iemand die graag met andere mensen samen bent? Dan is het interessant om te kijken of je later een plek kan krijgen waar je meer met mensen samenwoont, waar je samen het dagelijkse leven kunt leiden. Ben je iemand die toch graag in het eigen huis wil wonen, dan kan je kijken of je mogelijk de woning kunt splitsen. Ben je iemand die graag dicht bij de kinderen wil zijn, dan is wellicht het neerzetten van een mantelzorgwoning een idee.

”Hoe kunnen we onze denkwijze, gedrag en voorbereiding op het ouder worden veranderen?”

Plannen van je eigen vitaliteit en ontwikkeling
Maar ook het bewuster plannen van je eigen vitaliteit. Hoe fit ben je nu en hoe fit wil je over 10 jaar zijn? Wat is daarvoor nodig? Kan je beter eten, meer bewegen, meer mentale uitdaging zoeken? Hoe ga je met huidige aandoeningen om? Hoe kijk je naar jezelf? Hoe belangrijk is vitaliteit voor je en wat zou je graag daarmee willen doen? Je financiële situatie bekijken is natuurlijk ook belangrijk. Hoe zien de inkomsten eruit, wat kan je verwachten en welke uitgaven ga je krijgen? Kan je rondkomen en kan je mogelijk toeslagen aanvragen? En het allerbelangrijkste is misschien wel het plannen van je activiteiten en van je ontwikkeling. Niemand wil stil staan in het leven. Er zijn vele mogelijkheden: je kan een opleiding starten, doorwerken of bijvoorbeeld vrijwilligerswerk doen. Het leven houdt niet op bij 67! Hoe actiever je bent, hoe langer je je lekker in je vel voelt. Keer op keer is bewezen dat mensen die meer sociale contacten hebben, minder zorg nodig hebben. Ook hier geldt, kan je kijken wat je zelf graag zou willen doen? Dus eigenlijk zouden juist ouderen moeten nadenken over de vraag: wat wil je later worden?

Maatschappelijk dialoog
Het verminderen van de zorgvraag is natuurlijk zowel een collectieve verantwoordelijkheid van de overheid als een individuele aangelegenheid. Hierboven heb ik aangegeven hoe je met gericht plannen zelf verantwoordelijkheid kan nemen. Maar ook voor de overheid is hier een belangrijke taak weggelegd. Namelijk de beeldvorming van ouderen positief beïnvloeden en belangrijke randvoorwaarden invullen zoals: veel meer geclusterde seniorenwoningen, meer inzetten op preventie en betere wijkvoorzieningen zoals gezamenlijke ontmoetingen creëren. Ook is het belangrijk dat de overheid het gesprek over ouder worden stimuleert. De maatschappelijke dialoog op gang brengt. Een mooi voorbeeld is de ondersteuning door het ministerie van VWS aan de Seniorencoalitie. Dit gebeurt in het kader van de maatschappelijke dialoog en als onderdeel van de WOZO-beweging (Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen). De Seniorencoalitie, bestaande uit ANBO, KBO-PCOB, De Koepel van Gepensioneerden, NOOM en SOMNL, start eind dit jaar met de eerste pilots. Het doel is om met (jonge) senioren in gesprek te gaan over de bovengenoemde vragen.

Ik kijk uit naar boeiende gesprekken om te kijken hoe we anders kunnen denken, ons anders kunnen gedragen en ons anders kunnen voorbereiden op het ouder worden. Het is mijn wens om zoveel mogelijk mensen te inspireren om te plannen en hopelijk samen bij te dragen aan het verminderen van de zorgvraag.