Dr. H.J.M.M. (Helen) Mertens MD PhD
voorzitter raad van bestuur Maastricht UMC+
Het zorglandschap is meer dan ooit in beweging. Noem het gerust een aardverschuiving. Willen we de zorg in de toekomst toegankelijk en betaalbaar houden zal het namelijk anders moeten. Niet voor niets gaf de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid haar rapport over de toekomst van het zorgstelsel de kop ‘Kiezen voor houdbare zorg’. Keuzen zijn noodzakelijk, want het is volstrekt onrealistisch dat er in 2060 één op de drie mensen werkzaam zal zijn in de zorg. Overigens niet alleen onhaalbaar, maar gezien tal van andere grote uitdagingen in de maatschappij ook onwenselijk. Dat terwijl de zorgvraag alsmaar verder stijgt.
Het zit in ons DNA om samen te werken, partijen bij elkaar te brengen en onze kennis, kunde en expertise te delen.
Volgens onze overheid is ‘Passende Zorg’ het credo. De zorgtransformatie die we in gang zullen moeten gaan zetten gaat onder meer uit van concentratie van (complexe) zorg, van verdere digitalisering, preventie en gezondheidsbevordering en de ‘Juiste op de Juiste Plek’. Dat moet er enerzijds voor zorgen dat de zorgvraag afneemt door meer focus op een gezonder leven, maar anderzijds dat we het slimmer organiseren als je dan toch ziek wordt en zorg nodig hebt. Dat vraagt niet alleen van onze zorgprofessionals, maar ook van onze patiënten, een omslag in denken en doen. Laat ik vooropstellen dat ik absoluut voorstander ben van de beweging die op gang komt, maar laten we vooral ook de focus leggen daar waar de nood het hoogst is.
Ons land kenmerkt zich namelijk niet alleen door culturele verschillen, maar ook door grote gezondheidsverschillen. Inzoomend op onze eigen provincie zien we dat het percentage overgewicht, obesitas en chronische ziekten het hoogst is ten opzichte van andere regio’s. De bevolking voldoet het minst aan de beweegrichtlijnen en ervaart zijn eigen gezondheid als onder de maat. Daarbovenop komt een sterke vergrijzing die de zorgvraag alleen maar verder zal laten stijgen. Is er een Limburg-factor die dit alles veroorzaakt? Natuurlijk, onze provincie staat bekend als bourgondisch en met het mijnverleden van Zuid-Limburg laat ook nu nog zijn sporen na, maar het is niet de enige verklaring. In 2019 gingen de Provincie Limburg en de GGD Zuid-Limburg ook al eens op zoek naar de Limburg-factor. Ze constateerden onder meer dat er meer inwoners in een risicopositie zitten, er meer tienermoeders zijn en er een groter risico op onderwijsachterstand heerst. Leidend tot grotere sociaaleconomische gezondheidsverschillen en impact op de gezondheid.
Aan die eigen identiteit en de historie van Limburg gaan we uiteraard niets veranderen. Dat neemt niet weg dat we geen verandering teweeg kunnen brengen. Als enige universitair medisch centrum van onze provincie gaan we voorop in de zorgtransformatie van onze regio. Zo stelden we samen met onze partners (ziekenhuizen, zorginstellingen, zorgverzekeraars, overheden) al een Kennis- en Innovatieagenda 2030 op en brachten daarmee de belangrijkste uitdagingen in kaart. Samen gaan we aan de slag om die het hoofd te bieden. We kennen ook al prachtige voorbeelden op het gebied van preventie en slimme zorgconcepten. Denk bijvoorbeeld aan de Gezonde Basisschool van de Toekomst of COACH, het concept om overgewicht en obesitas bij jongeren aan te pakken op basis van leefstijl. We stonden ook aan de lat van de Stadspoli (een innovatief anderhalvelijns zorgconcept), de Academie voor Patiënt en Mantelzorger en van diverse digitale toepassingen om patiënten met een chronische ziekte op afstand te monitoren. Ondanks de bescheidenheid waar wij Limburgers ook bekend om staan, toch innovaties waar we met recht trots op mogen zijn.
Het zit in ons DNA om samen te werken, partijen bij elkaar te brengen en onze kennis, kunde en expertise te delen. Niet alleen in onze eigen regio, maar zeker ook met de rest van Nederland. Zie Limburg dan ook als de ideale proeftuin voor slimme zorgconcepten, leefstijlprogramma’s en -interventies om uiteindelijk landelijk op te kunnen schalen. We zullen moeten investeren in de kracht van onze regio en de kansen moeten benutten die hier liggen. Uiteindelijk ben ik er van overtuigd dat we onze inspanningen dubbel en dwars terugbetalen aan de maatschappij.