Virtual Care Estland
Digital Health & Society
24-26 mei 2023

Na jaren van gestage vooruitgang hebben we het tij van digitalisering in de zorg nu mee. Vanwege de groeiende vraag en beperkte beschikbaarheid van kapitaal en arbeid, moet de zorgsector de digitaliseringsslag gaan accelereren. Gegevensuitwisseling, digitaal consult en gebruik van artificiële intelligentie voor diagnostiek en behandeling zullen gemeengoed worden.

Weinig Europese landen zijn echte koplopers in digitalisering en alleen Estland steekt hier met kop en schouders bovenuit. De digitaal opgebouwde samenleving vindt zijn weerslag in alle publieke dienstverlening van Estland. Omdat de randvoorwaarden en regels voor wat betreft veiligheid, authenticatie en data uitwisseling zijn vastgelegd, kunnen additionele services beter gedijen. Van e-governance, e-schools, e-health, en e-pharmacy tot e-consultation.

Genodigden voor deze studiereis zijn voorlopers van digitalisering in de zorg. De groep zelf is daarom al een stimulerende omgeving om te kijken welke ideeën en lessen we uit Estland kunnen meenemen voor de acceleratie van digitalisering in de zorg in Nederland.

“Estonia has been said to be the first – and at least the most digital society on Earth so far. Digital is the daily way of life for its citizens, entrepreneurs, government officials, e-Residents. Small Estonia has even led the big European Union towards a digital union and a digital single market. Estonia has a deep hands-on experience from building up a digital society, digital economy and digital government that works.“
– Siim Sikkut, Digital Nation

Twenty percent of Estonians will use our DNA analysis service by the end of 2019 to find out what diseases they are susceptible to and how they can take appropriate preventive measures. I am at increased risk of type 2 diabetes as I know it from my analysis. Therefore, I avoid overweight.
– Kersti Kaljulaid, former President Estonia

e-Estonia

Estland, dat tot 1991 werd bezet door de Sovjet-Unie, heeft nu de meest geavanceerde digitale samenleving van Europa en noemt zichzelf ook wel e-Estonia. De verzelfstandiging van Estland viel samen met de opkomst van internet, waar de politieke leiders maximaal gebruik van hebben gemaakt. Anno 2023 is Estland nog steeds het enige Europese land met volledig gedigitaliseerde overheidsdiensten en een papierloos parlement. Het is het geboorteland van internationale merken zoals Skype, Transferwise en Taxify alsook de thuisbasis voor de NATO Cooperative Cyber Defence Centre of Excellence.

Doorslaggevend in de ontwikkeling is niet de techniek maar de wil van (politieke) leiders om een digitale samenleving op te bouwen. Basiselementen voor het succes van de Estlandse ontwikkelingen zijn visie, ambitie en centraal opgelegde afspraken over digitale communicatie en veiligheid.

De ruggengraat van e-Estonia wordt bepaald door x-Road, e-Residency en de KSI blockchaintechnologie. x-Road is een open-source software- en ecosysteemoplossing die zorgt voor uniforme en veilige gegevensuitwisseling. Verschillende e-health and e-service informatiesystemen kunnen via de x-Road gegevens digitaal ondertekend en versleuteld uitwisselen. Alles wordt geauthentiseerd en gelogd. e-Residency is de sinds 2002 verplichte digitale identiteit voor personen en bedrijven welke voor alle publieke diensten en contractering wordt gebruikt.

De digitaal opgebouwde samenleving vindt zijn weerslag in alle publieke dienstverlening. Omdat de randvoorwaarden en regels voor wat betreft veiligheid, authenticatie en data uitwisseling zijn vastgelegd, kunnen additionele services beter gedijen. Van e-governance, i-voting, e-schools, e-health, e-consultation tot e-pharmacy.

Met de enorme opdracht die voor ons ligt kunnen we alle beschikbare inspiratie gebruiken. Bij voorkeur van een ander Europees land zodat ideeën en lessen directer te relateren zijn aan onze eigen uitdagingen. In Estland leren we over hun digitale basis infrastructuur en bestuderen we ontwikkelingen en applicaties gerelateerd aan elektronische gegevens uitwisseling, digitale consulten, hybride vormen van zorg, gebruik van data en inzetten van genetische data voor zorg.

Gedurende het compacte programma ontmoeten we een selectie van inspirerende bedrijven, leiders en ontwikkelaars uit de zorg. Er zijn twee tot drie parallelle bezoektrajecten per dag zodat deelnemers kunnen kiezen wat hen het meest interesseert.

Inschrijven & kosten

De deelnameprijs bedraagt € 2.799,- inclusief BTW volgens de reisbureauregeling. De volgende onderdelen zijn inbegrepen:
• vluchten op basis van economy class (exclusief ruimbagage)
• lokaal transport per bus, trein en taxi
• twee hotelovernachtingen
• ontbijt, lunches, diners en borrels zoals opgenomen in het • sessies en bezoeken zoals opgenomen in het programma
• management en lokale begeleiding
• voorbereidend materiaal, programmaboek en overige documentatie

Voor vragen en aanmelden kan je contact opnemen met Coincide;
Dorrit Gruijters, delegatieleider Virtual Care reis 2023, dorrit.gruijters[@]coincide.nl

Programma

Het programma biedt een goed evenwicht tussen keynote sprekers, bedrijfsbezoeken, interne discussies, onderling overleg en inspiratie sessies. Naast plenaire presentaties zijn er elke dag drie of vier bezoekclusters. Je stelt je
eigen programma samen door te kiezen voor de bezoeken die je het meest aanspreken. Dit zorgt voor kleine groepen deelnemers per bezoek en meer mogelijkheid tot interactie. Voorafgaand aan de reis ontvang je voorbereidend materiaal om je in te lezen.

Woensdag 24 mei 2023
09:55 vlucht van Amsterdam naar Tallinn
14:30 e-Estonia Briefing Centre
16:30 e-Governance Academy
18:30 Check in at Palace Hotel
19:30 stadwandeling door historisch Tallinn
20:30 diner

Donderdag 25 mei 2023
Ochtend parallelle afspraken
Middag parallelle afspraken
15:00 plenaire sessie & introductie door Nederlandse ambassadeur in Estland
17:00 netwerkbijeenkomst met Estse zorgcollega’s en ondernemers
19:00 diner

Vrijdag 26 mei 2023
Ochtend plenaire sessie
Ochtend parallelle afspraken
14:00 check-in
15:20 vlucht van Tallinn via Riga naar Amsterdam
18:20 aankomst amsterdam
* Directe vluchten van Tallinn naar Amsterdam zijn alleen in de vroege ochtend met vertrek om 07:35 uit Tallinn en aankomst om 09:00 in Amsterdam. Deelnemers kunnen bij inschrijving een verzoek indienen om later terug te vliegen.

Deelnemers

Genodigden voor deze studiereis zijn voorlopers van digitalisering in de zorg. De groep vormt daarom een stimulerende omgeving om gezamenlijk te kijken welke ideeën en lessen we uit Estland kunnen meenemen voor de acceleratie van digitalisering in de zorg in Nederland. De deelnemersgroep zal bestaan uit ongeveer 30 bestuurders, managers, CIOs, CMIOs, medische specialisten, investeerders, entrepreneurs als verzekeraars. Zowel vanuit de curatieve als de langdurige zorg.

Van deelnemers vragen we:

• Dat hij/zij actief is met implementatie en acceleratie van innovatie en digitalisering van de zorg.
• Dat hij/zij de reden voor deelname wil delen zodat we het programma op specifieke interesses kunnen aanpassen.
• Dat hij/zij één afspraak wil mee voorbereiden om te zorgen voor een extra verdieping.

PE & ABAN accreditatie punten

Coincide is een door NRTO geaccrediteerde onderwijsinstelling. Aan dit programma zijn 12 PE punten toegekend.
Ook worden 12 ABAN accreditatiepunten aangevraagd (voor BIG geregistreerden). Op het inschrijfformulier kun je aangeven of je voor één van beiden in aanmerking wilt komen.

Thema’s in Estonia

e-Infrastructuur
In het e-Estonia Briefing Centre starten we direct met een eerste introductie op de digitaal ingerichte samenleving van Estland. Een sessie gevolgd door een ontmoeting op de eGovernance Academy waar we ons inzicht verdiepen in de randvoorwaarden en politieke keuzes die hebben geleid tot het succesverhaal van e-Estonia vandaag. De grote hoeveelheid e-services zijn een tastbaar resultaat van e-government en verbeterde interactie tussen staat en burgers. Van e-gezondheid, e-kabinet (gedigitaliseerde besluitvormingsprocessen van de overheid), digidoc (opslaan en delen van openbare en juridische documenten), e-school, i-voting, e-democratie, e-participatie, enz. Alle diensten zijn toegankelijk met een eID via ww.eest.ee met behulp van de sim op de e-ID-kaart, mobiele telefoon of bankkaart.

Elektronisch patiëntendossier
Hoewel het een gecentraliseerde nationale databank lijkt, haalt het systeem in feite gegevens op die nodig zijn van de verschillende zorgverleners, die verschillende systemen gebruiken, en presenteert de opgehaalde data in een standaardformat. Hoe is het systeem gestructureerd en wat zijn de belangrijkste succesfactoren geweest die tot een dekking van bijna 100% hebben geleid? Burgers zijn eigenaar van hun gegevens en hebben altijd volledig toegang en inzicht. Ook kunnen ze zien wie hun gegevens heeft geraadpleegd. Tervise ja Heaolu Infosüsteemide Keskus (TEHIK) is het competentiecentrum voor informatie- en communicatietechnologie op het gebied van gezondheid, sociale zekerheid en arbeid. Zij voeren de belangrijkste IT-projecten van de publieke sector uit en zijn de partner voor het creëren van nieuwe e-diensten. Er wordt een nieuwe versie van het PatientPortaal ontwikkeld en Helmes, die de eerste versie heeft ontwikkeld, zal de historische ervaringen bevindingen delen.

E-health services
Naast het elektronische patiëntendossier worden diensten als ePrescription, eReferral, eConsultation en eAmbulance door alle zorgverleners gebruikt. Meerdere bedrijven zijn daar in samenwerking met de overheid verantwoordelijk voor. Zo is de Keyless Signature Infrastructure van Guardtime de blockchaintechnologie die gebruikt wordt voor de veilige gegevensuitwisseling van patiënten informatie. Nortal heeft de medische gegevensuitwisseling, ziekenhuisinformatiesystemen en EPD’s ontwikkeld.

Implementatie
Hoewel de oplossingen op nationaal niveau worden ontwikkeld, zijn de zorgverleners wettelijk verplicht de oplossingen te implementeren zonder dat er extra middelen beschikbaar worden gesteld. Wat zijn hun ervaringen en wat is hun perspectief op de verschillende e-health diensten? Wat zijn de verbeteringen in efficiëntie en/of kwaliteit van zorg door het gebruik van e-services?

Põhja-Eesti Regionaalhaigla (NEMC) is een van de grootste ziekenhuizen van het land met 3.800 professionals – artsen, verpleegkundigen en verzorgenden – 1.200 bedden en 135.000 patiënten per jaar. Wat is hun ervaring met de implementatie en het gebruik van het elektronisch patiëntendossier en het nationaal digitaal beeldregister?
De huisarts in Estland is net als in Nederland, de poortwachter in de gezondheidszorg. Hoewel veel huisartsen in kleine praktijken werken, maken zij veel gebruik van de beschikbare digitale gezondheidsdiensten. We plannen een bijeenkomst met professionals uit de eerstelijns gezondheidszorg over hoe zij de digitalisering hebben omarmd en verder opschalen.

Online consultaties zijn gebruikelijk in Estland en MinuDoc is het grootste platform daarvoor. De dienst Siffi voorziet in de behoefte aan eenvoudige online toegang tot geestelijke gezondheidszorg die vooral door werkgevers wordt ingezet. Confido en Cranfeld Clinic leveren private ziekenhuiszorg en gebruiken digitalisering om de zorg zo efficiënt mogelijk te leveren. Südamekodud is een nieuwe en meteen de grootste Estse ouderenzorgorganisatie. Hoe zetten zij digitalisering en data in?

Start-ups & acceleratie
Estland heeft een zeer innovatieve cultuur. Sinds de verzelfstandiging in 1991 heeft het digitalisering en innovatie omarmd. Applicaties zoals Skype, Transferwise en Taxify zijn in Estland geboren. Wat zit er in de broedkamer en kunnen we ook op initiatieven aansluiten?

Het eMedLab op de Tallinn University of Technology is het grootste onderzoeks- en onderwijscentrum voor e-health in Estland. Het onderzoek richt zich op de ontwikkeling van IT-oplossingen gerelateerd aan de digitalisering van gezondheidszorg en bestudeert de interoperabiliteit die hiervoor nodig is. Het Mektory centrum is de start-up broedplaats van de universiteit.

Ülemiste City is een 36 hectare Smart City vlakbij Tallinn en gaat zich ontwikkelen tot de grootste op kennis gebaseerde economische omgeving in de Baltische landen. Health Founders heeft daar hun basis, een Estse tech accelerator die de komende jaren 100 ehealth start-ups gaat ondersteunen.

Data & AI
Toen de Estonia AI TaskForce in 2018 hun AI-strategie lanceerde, had het land slechts vier overheidsprojecten waarbij gebruik werd gemaakt van AI. Dit is in dit kleine land inmiddels gegroeid naar ruim meer dan 100 projecten waar op zijn minst 40 organisaties uit zowel de publieke als private sector betrokken zijn. Veriff is bijvoorbeeld gespecialiseerd in een op AI gebaseerde oplossing voor identificatie in de zorg.
De Estse Biobank bevat genetische informatie van 20% van de bevolking, een goudmijn voor het ontwikkelen van geneesmiddelen en preventiemaatregelen. De genetische profielen kunnen worden gekoppeld aan het digitale gezondheidssysteem zodat geïndividualiseerde risicobeoordelingen en farmacogenetische informatie mogelijk is. Het Estonian Genome Project van Tartu University onderzoekt de combinatie van genetische informatie en sociaal economische factoren.

Cyber Security
Het klein Estonia huisvest ook Europa’s belangrijkste centrum op het gebeid van cybersecurity. Met de digitalisering kennen we in de zorg niet alleen medische veiligheid alsook data security. Tijdens een bezoek aan het NATO Cooperative Cyber Defence Centre of Excellence leren we over meer wat aan dataverkeer in de gaten houden en bestuderen alsook over trends en bedreigingen.

Previous Digital & Virtual Care study trips

Israël 25 juni – 1 juli 2022

Wereldwijd speelt Israël een pioniersrol in de innovatie van zorg. In ziekenhuizen en door zorgverzekeraars in het land wordt al volop gewerkt met de nieuwste digitale mogelijkheden. Israëlische tech-bedrijven ontwikkelen apparatuur om patiënten op afstand te kunnen monitoren en doktersbezoek overbodig te maken. En algoritmes maken snelle diagnoses mogelijk door bijvoorbeeld risico’s op kanker op afstand in te kunnen schatten. Van 25 juni t/m 1 juli 2022 ging een groep van innovatieve leiders in de zorg naar Israël om met eigen ogen te aanschouwen wat deze enorme innovatiekracht voor de zorg kan betekenen.

Ontmoetingen:

• Assuta Medical Centers
• Ben Gurion University (BGU)
• Clalit Health Services
• Clalit Research Institute & Health IL
• Healthcare Israel
• HIT: Holon Institute of Technology
• MindUp
• Next Generation Technologies, NGT3
• Philips
• Rambam MedTech – Technology Transfer Company
• Sheba Beyond (Sheba Virtual Hospital)
• Soroka MC
• Start-up Nation Central (SNC)
• Tel Aviv Sourasky MC (TASMC)
• Temi Robots
• Tytocare
• Weizmann Institute

China november 2019

In november 2019 ging de Virtual Care reis naar China. In Shanghai, Hangzhou en Beijing maakten we kennis met China’s grote hervormingen in de gezondheidszorg, hun hernieuwde focus op Big Health en China’s voortrekkersrol bij de inzet van technologie in het algemeen. De verschillende bedrijfsbezoeken gaven in een inkijk in de vergaande ontwikkelingen op gebied van tele-health, eHealth, wearable devices, artificiële intelligentie (AI), Big Data, 5G en blockchain.

De studiereis richtte zich op hoe we digitalisering van zorg kunnen accelereren, niet om China te kopiëren, maar om ons te inspireren. En dat is gelukt. De groep ontmoet elkaar nog steeds en heeft een actief online uitwisselingsplatform opgericht.

Ontmoetingen:

• Alibaba
• China Japan Friendship hospital
• DXY
• Haodf
• Health 100
• Hinounou
• Infervision
• Linkdoc
• Peking Union Medical College Hospital
• Philips
• Ping An
• Quyi network
• Tencent Trusted Doctor
• WeDoctor
• Verder hadden we ontmoetingen met de Nederlandse Ambassade, Tom van Dillen, Professor Chang Liu en vele anderen tijdens de twee netwerk diners.