Dr. A.H.J. (Hanneke) Klopper MSc
voorzitter Zelfstandige Klinieken Nederland ( ZKN)
Al meer dan tien jaar hebben we het er al over met elkaar, maar de tijd van praten en goede voornemens is voorbij. Het Nederlandse zorgstelsel staat op een kruispunt: gaan we door met de patiënt ondergeschikt maken aan het systeem of passen we het systeem aan, aan de zorgvraag van de patiënt?
De coronacrisis heeft de kwetsbaarheden van het Nederlandse zorgstelsel duidelijk blootgelegd. Het infarct in met name de ziekenhuizen heeft duidelijk gemaakt dat we de zorg structureel anders moeten organiseren. Als gevolg van de toenemende zorgvraag en door corona uitgestelde behandelingen, lopen de wachttijden voor patiënten met een medisch specialistische zorgvraag in ziekenhuizen op. Uitgestelde planbare zorg leidt voor velen tot een verminderde kwaliteit van leven en ook tot gezondheidsschade. Dit heeft een grote impact. Voor patiënten is uiteindelijk maar één ding echt belangrijk: op tijd zorg ontvangen die de best mogelijke uitkomst biedt. Om toegankelijke en kwalitatieve zorg te kunnen blijven bieden, zijn ingrijpende keuzes nu nodig.
Naar een duurzaam zorglandschap
We moeten toe naar een duurzaam zorglandschap waarin er zo doelmatig mogelijk wordt omgegaan met de beschikbare middelen en er aandacht is voor preventie. Al in 2019, pre-corona, wees ZKN op de noodzaak voor toegesneden organisatie en financiering van de planbare medisch specialistische zorg enerzijds en de complexe, laag frequente en acute zorg anderzijds. De coronacrisis heeft alleen maar duidelijker laten zien dat kennis-, mens-, materiaal- en dus prijs-intensieve zorg, zoals IC-capaciteit, vraagt om coördinatie vanuit het oogpunt van doelmatigheid en beschikbaarheid.
Tegelijkertijd heeft de coronacrisis onderstreept dat reguliere, planbare zorg vanuit datzelfde oogpunt juist beter af is met de juiste zorg op de juiste plek en waarde gedreven, betaalbare zorg. De regie voor deze zorg komt door transparant uitkomst gericht werken en ligt bij de geïnformeerde patiënt, niet door centrale coördinatie. Dat vergroot uitsluitend de bureaucratie, niet de toegankelijkheid en betaalbaarheid. Juist klinieken kunnen planbare veelvoorkomende patiëntproblemen innovatief en multidisciplinair oplossen door het aanbieden focuszorg.
De patiënt voorop
Om een nieuw zorginfarct zoals tijdens de coronapandemie te voorkomen, moet medisch specialistische zorg, acute/complexe zorg, zorg voor kwetsbare mensen en planbare zorg niet langer als één vorm van zorg worden georganiseerd. Alleen door medisch specialistische zorg te differentiëren in planbare focuszorg en acute en hoogcomplexe zorg, met elk een eigen bekostigingssystematiek en budgettering, kunnen we tot een robuuster en betrouwbaarder zorgsysteem komen. Een systeem waarbij de patiënt voorop staat, en de financiering van zorg de patiënt volgt, en niet andersom.
Alle capaciteit benutten
ZKN pleit voor een integrale inzet van de behandelcapaciteit van klinieken om ziekenhuizen te ontlasten en deze voor de acute en complexe patiënt vrij te spelen. Klinieken hebben de kennis, kunde en capaciteit om medische specialistische zorg te kunnen leveren van hoge kwaliteit, met persoonlijke aandacht, korte wachttijden, patiëntveiligheid en uitstekende service en nazorg – het type zorg waar grote behoefte aan is in Nederland.
Intensievere samenwerking
Om de planbare zorg robuuster te maken is daarom intensievere samenwerking tussen ziekenhuizen en klinieken noodzakelijk. Klinieken stellen hun kennis en capaciteit graag ter beschikking aan ziekenhuizen via partnerschappen. Hiermee kunnen klinieken helpen de planbare focuszorg betaalbaar en toegankelijk voor patiënten te houden en tegelijkertijd capaciteit in ziekenhuizen vrijspelen voor acute en complexe zorg. Door een structurele uitwisseling kunnen we daarnaast samen de kwaliteit en veiligheid bij de behandeling van patiënten verder optimaliseren. Ook kunnen klinieken bijdragen aan opleidingen. Bekwaamheid komt door veel patiënten te behandelen met dezelfde aandoeningen en waar kan je het vak dan beter leren dan in een gespecialiseerde kliniek.
Sneller en minstens evengoed
OKlinieken stellen ook in 2022 alles in het werk om de toenemende zorgvraag en uitgestelde behandelingen op te vangen. Dat vraagt ook om een proactieve en flexibele benadering door verwijzers en afdelingen zorgbemiddeling van zorgverzekeraars. Én om een kritische en flexibele blik in de ziekenhuizen. Niet alle verwijzingen naar het ziekenhuis hoeven immers door het ziekenhuis zelf te worden ingevuld. Wanneer de patiënt elders sneller en minstens even goed behandeld kan worden, dan zou de patiënt op die mogelijkheden en het recht op keuzevrijheid gewezen moeten worden. De patiënt zou altijd de juiste keuze moeten kunnen maken op basis van transparantie van zorguitkomsten, ondersteund door de juiste ICT, waarbij vraag en aanbod op elkaar worden afgestemd en gegevens zonder barrières worden gedeeld.
Klinieken zijn onderdeel van de oplossing om de zorg toegankelijk en betaalbaar te houden. ZKN staat klaar om samen met ziekenhuizen, verzekeraars en verwijzers te werken aan een duurzame inrichting van de planbare zorg in Nederland, zodat patiënten de zorg krijgen waar ze recht op hebben nu en in de toekomst.