Guus Bannenberg
Voorzitter Raad van Bestuur, Tragel
Scherpe keuzes zijn noodzakelijk in de zorg, anders wordt de zorg onbetaalbaar. Dat schreef de Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid onlangs in een adviesrapport aan de ministeries van Volksgezondheid en Financiën. De WRR schaart zich daarmee in de rij van adviezen die het afgelopen jaar zijn gepubliceerd en zijn er eensluidend over dat de grenzen van de efficiëntie in de zorg zijn bereikt en dat het hoog tijd wordt om scherpe keuzes te maken. De zorg wordt anders onbetaalbaar en overigens, het personeel om de zorg te leveren is nu al nauwelijks te vinden.
Intensieve regionale samenwerking
De adviezen zijn helder, maar hoe kunnen we hieraan werken? Intensievere regionale samenwerking is een veelbelovende oplossingsrichting en wordt op veel plaatsen in het land al uitgeprobeerd. De coronapandemie heeft hierin als katalysator gefunctioneerd. In de regio’s zijn partijen aan het werk gegaan om zwarte scenario’s te voorkomen in ziekenhuizen en huisartsenpraktijken door de acute zorglijnen anders in te richten en tijdelijke opvangvoorzieningen in te stellen, zoals ook in het Beleidsteam Zorg Zeeland is gebeurd. Er bleek een grote bereidheid om samen aan de slag te gaan en de gevolgen van de coronapandemie op te pakken.
Zeeuwse Zorg Coalitie
Maar voor de aanpak van de zorgkloof, de kloof tussen de stijgende vraag naar zorg door technologie en vergrijzing enerzijds en de beperkte financiële en personele middelen anderzijds, zullen grotere en meer ingrijpende maatregelen nodig zijn. De Zeeuwse Zorg Coalitie heeft dat onlangs onder ogen gezien en een ambitieus plan neergelegd met als doel de zorg en ondersteuning in Zeeland voor alle bewoners (en ook toeristen) toekomstbestendig te maken vanuit één visie op positieve gezondheid. Projecten zijn in gang gezet op het gebied van de integrale keten acute zorg, integrale ouderenzorg, personeelscapaciteit en digitalisering.
Niet vrijblijvende samenwerking
Mooie en beslist noodzakelijke ambities, die echter wel minimaal twee belangrijke vragen oproepen. In de eerste plaats hoe gaan we de governance van een dergelijke grootschalige en niet vrijblijvende samenwerking vormgeven? Hoe kunnen we elkaar verplichtend aanspreken om mee te doen en wat doen we als partijen zich niet voegen in de samenwerking? Hoe gaan we budgetten verschuiven om de projecten mogelijk te maken en wie heeft daarover het laatste woord? Hoe gaan de 13 zelfstandige gemeentes niet vrijblijvend meedoen terwijl ze elk apart getoetst worden door een gemeenteraad? Het zijn wezenlijke vragen waarover op niet al te lange termijn antwoorden nodig zijn.
Benodigde participatie van burgers
Een tweede essentieel vraagstuk is hoe burgers gaan meebewegen. Want of het nu in de curatieve of langdurige zorg is, er moeten politieke keuzes in de zorg gemaakt worden die burgers en hun gedrag (en wellicht ook portemonnee) zullen raken. Hoe komen burgers in beweging? Hoewel we al lange tijd de medezeggenschap van burgers in de zorginstellingen zelf kennen is dat op beleidsniveau amper het geval. Het is de hoogste tijd om te werken aan de actieve participatie van burgers in zorg en welzijn. In Oegstgeest is onlangs een pact gesloten tussen zorg- en welzijnsorganisaties en burgerinitiatieven. Onze ervaring is dat burgers graag meedenken over dilemma’s als ze maar bevraagd worden. Ze willen ook best actief worden in de eigen wijk (bijvoorbeeld in buurtnetwerken) mits er een goede samenwerking is met de professionals in zorg en welzijn.
Aan de slag
De zorgcrisis lijkt helaas op de klimaatcrisis: we zien allemaal dat het er aan komt en dat het om grote keuzes vraagt die ons allemaal gaan raken, maar wie gaat het eerst met de ogen knipperen en aan de slag? Rapporten zijn er te over en dat was ook de conclusie van de SER onlangs toen ze om advies gevraagd werden over de personeelstekorten in de zorg. Een grote crisis met een lange aanloop: het is de hoogste tijd om aan de slag te gaan voor alle partijen: ministerie, gemeentes en zorg- en welzijnsorganisaties. De basis voor de volgende parlementaire enquête is al in de maak.